Miniokręt podwodny M-23 dla Marynarki Wojennej RP? Szybkie rozwiązanie czy długofalowy błąd? [POLEMIKA]

W swoim ciekawym, choć dość kontrowersyjnym artykule pt. „To będzie nowy miniokręt polskiej Marynarki Wojennej? My nie mamy na czym pływać, a oni kuszą ceną”, opublikowanym na portalu WNP, Łukasz Maziewski przedstawia argumenty za zakupem włoskich miniokrętów podwodnych M-23, które miałyby być uzupełnieniem dla programu Orka.

Trzeba przyznać, że wiele jego argumentów jest uzasadnionych, ale są też takie, z którymi nie można się  zgodzić. Marynarka Wojenna RP faktycznie znajduje się w trudnej sytuacji, dysponując obecnie tylko jednym, przestarzałym okrętem podwodnym typu Kilo ORP Orzeł, a brak nowych jednostek podwodnych może spowodować, że Marynarka Wojenna  straci zdolności  operacyjne w tym obszarze, a marynarze kompetencje i doświadczenie. 

Maziewski słusznie zauważa, że zakup miniokrętów mógłby szybko wypełnić tę lukę, jednocześnie pozwalając na zachowanie zdolności bojowych i szkoleniowych, a także skryte działania na Bałtyku. Ale czy to wystarczy? Czy takie rozwiązanie faktycznie jest najlepsze w długofalowej perspektywie dla Marynarki Wojennej RP? Jestem więcej niż pewien, że z punktu widzenia MW pozyskanie na okres przejściowy jednostek tzw. „gap feelers” byłoby lepszym rozwiązaniem do czasu wdrożenia do służby nowych okrętów, ale co mogłoby się z tym wiązać?

Argumenty za rozważeniem alternatywnej opcji:

Pierwszym z kluczowych argumentów, który podważa sens zakupu miniokrętów podwodnych w ramach rozwiązania pomostowego, jest to, że program Orka – przewidujący zakup pełnowymiarowych okrętów podwodnych – jest dużo bardziej strategiczny i kompleksowy, jeśli chodzi o długofalowe bezpieczeństwo Polski na Bałtyku. Przytoczony przez Maziewskiego przykład kosztów, gdzie „cztery miniOrki to mniej więcej 2 miliardy złotych, a trzy pełnowymiarowe okręty to koszt znaczenie przekraczającym tę kwotę, wydaje się być kuszący na pierwszy rzut oka, ale to może się okazać krótkoterminową kalkulacją.

Fregaty Miecznik – kosztowna lekcja

Już dzisiaj mamy przykład fregat MIECZNIK, które miały kosztować na etapie wyboru oferentów 8 miliardów złotych, a ich finalny koszt wzrósł dwukrotnie – do 16 miliardów. To dowód na to, że nawet z pozoru atrakcyjne cenowo programy zbrojeniowe mogą gwałtownie zwiększać koszty w trakcie realizacji. Podobny scenariusz może dotyczyć również miniokrętów. Wzrost kosztów początkowych może sprawić, że koncepcja „oszczędności” stanie się nieopłacalna. Ponadto, zmiana koncepcji związana z zakupem mniejszych jednostek mogłaby oddalić realizację programu Orka, który jest fundamentem długofalowego rozwoju polskiej floty podwodnej, oraz wymagałaby opracowania nowych wymagań, co jeszcze bardziej opóźniłoby realizację tego kluczowego projektu.

Zdolności operacyjne miniokrętów M-23 i zagrożenia

W swoim artykule Łukasz Maziewski argumentuje, że miniokręty M-23 mogłyby stanowić zagrożenie tam, gdzie większe jednostki nie są w stanie działać. Według jego danych, M-23 to kompaktowa jednostka o długości około 20-25 metrów i wyporności do 150 ton. Maziewski zwraca uwagę, że nawet tak podstawowych informacji, jak te przedstawione podczas targów MSPO, producent nie udostępnił w pełni, co dodatkowo rodzi pytania o transparentność. Okręt został wyposażony w wyrzutnie torped kal. 533 mm, zdolne do przenoszenia dwóch torped. Na wyposażeniu tych jednostek znajdują się także minitorpedy (sześć sztuk) oraz cztery miny Murena, transportowane w specjalnym zasobniku pod kadłubem. Co istotne, M-23 ma zdolność operowania na głębokości do 300 metrów, co teoretycznie daje mu pewne możliwości w zakresie działań przybrzeżnych i defensywnych.

Jednak mimo tych cech technicznych, jego możliwości bojowe są ograniczone, zwłaszcza w kontekście pełnowymiarowych okrętów podwodnych, które mogą prowadzić bardziej złożone i długotrwałe operacje na większych akwenach. Skromne uzbrojenie i ograniczona głębokość zanurzenia sprawiają, że M-23 nie będzie w stanie dorównać jednostkom o znacznie większej autonomii operacyjnej oraz elastyczności taktycznej ani też nie zapewni zdolności w zakresie strategicznego odstraszania.

Łukasz Maziewski określił zakup miniokrętów M-23 jako „rozwiązanie pomocowe”, jednak moim zdaniem bardziej adekwatne jest tu pojęcie „rozwiązania pomostowego”. „Pomocowe” sugeruje jedynie wsparcie operacyjne, które nie zastępuje długoterminowych potrzeb. Natomiast „pomostowe” oznacza w moim rozumieniu rozwiązanie tymczasowe, mające wypełnić lukę operacyjną do czasu wdrożenia pełnowymiarowych okrętów podwodnych z programu Orka. Te jednostki, mimo swoich zalet, nie zastąpią pełnowymiarowych okrętów w zakresie strategicznych zdolności obronnych. Dlatego właśnie uważam, że „pomostowe” lepiej oddaje charakter tej opcji jako rozwiązania na czas przejściowy.

Szkolenie na małe okręty podwodne i traktowanie ich jako swoistego „gap fillera” przypomina sytuację, w której, czekając na nowoczesne F-35, szkolilibyśmy pilotów na samolocie rolniczym PZL Wilga — tylko dlatego, że jest dostępny i tańszy. Takie podejście nie zapewni odtworzenia kluczowych, deficytowych zdolności.

Mimo, że jest to ciekawa jednostka, to jednak obecny na kieleckich targach producent wyraźnie nie chciał udzielać informacji na temat swojego produktu. Brak pełnej transparentności może budzić wątpliwości co do rzeczywistych zdolności M-23, zwłaszcza w kontekście skomplikowanych operacji wojennych na Bałtyku, gdzie kluczowe są zdolności w zakresie wykorzystanie do nowoczesnych systemów kierowania walką.

Dziś, gdy MON finansuje budowę trzech wielozadaniowych fregat MIECZNIK, które okazały się dużo droższe od pierwotnych założeń, trudno przewidywać, że zakup kilku miniokrętów przyniesie realne oszczędności. A co ważniejsze, pełnowymiarowe okręty podwodne, jak te planowane w ramach programu Orka, zapewniają większe zdolności operacyjne, których Polska potrzebuje w obliczu rosnących zagrożeń w regionie, zwłaszcza ze strony Rosji.

Nieprzewidywalne koszty i długoterminowe potrzeby

Choć miniokręty podwodne mogą wydawać się teraz tańszą opcją, ich modernizacja, serwisowanie oraz dostosowanie do nowych zagrożeń może w ostatecznym rozrachunku podnieść wydatki. Marynarka Wojenna RP potrzebuje przede wszystkim trwałych, wielozadaniowych okrętów podwodnych, które będą mogły działać przez dekady, zamiast tymczasowych rozwiązań.

Pełnowymiarowe okręty podwodne, jak wynika z analiz zawartych w Planie Rozwoju Sił Zbrojnych, są kluczowe dla obronności Polski. Co więcej, nie ma w tych dokumentach ani wzmianki o miniaturyzacji jako opcji. W tym kontekście, koncepcja miniokrętów to bardziej ciekawostka, bez pokrycia w strategii obronnej kraju. To przypomina puentę starego dowcipu: „Skoro nas nie stać na kolczyki, to przekujmy teściowej uszy”.

Jak podkreśla kmdr Tomasz Witkiewicz, pełnowymiarowe okręty podwodne odgrywają fundamentalną rolę w zapewnieniu kompleksowych zdolności obronnych Marynarki Wojennej RP. Proces ich budowy jest długotrwały i może trwać 10-15 lat, począwszy od definiowania wymagań operacyjnych, przez wybór dostawcy, negocjacje kontraktów, aż po produkcję i próby morskie. W rezultacie, po dekadzie od rozpoczęcia programu, Polska mogłaby dysponować nowoczesnymi okrętami podwodnymi, które staną się filarem floty.

Witkiewicz w swoim artykule „Tata czy Mama? – Rzecz o okrętach podwodnych i fregatach” zauważa, że okręty podwodne i fregaty powinny współdziałać w ramach zintegrowanego systemu obrony. Marynarka Wojenna sama nie prowadzi operacji obronnych – wszystkie siły i środki muszą wpisywać się we wspólny wysiłek obronny jako część Sił Zbrojnych RP. Kluczowe są tu synergia i współdziałanie. Nowoczesne okręty podwodne nie tylko są kluczowe w konfliktach zbrojnych, ale także w sytuacjach kryzysowych. Mogą prowadzić operacje rozpoznawcze, stawiać miny, wspierać działania wojsk specjalnych i odstraszać przeciwnika. Ich integracja z fregatami, korwetami czy lotnictwem, które zapewniają obronę powietrzną i zdolności do rażenia, tworzy skuteczną i długotrwałą barierę obronną na Bałtyku. Współdziałanie to musi funkcjonować w pełnym zakresie, a nie być ograniczane krótką żywotnością baterii czy możliwością użycia zaledwie dwóch torped, jak to może mieć miejsce w przypadku miniokrętów podwodnych M-23.

Wnioski dotyczące pozyskania miniokrętów podwodnych M-23

Chociaż argumenty Łukasza Maziewskiego, zwłaszcza te dotyczące krótkoterminowego rozwiązania problemu braku okrętów podwodnych, są zrozumiałe, to jednak warto patrzeć na potrzeby polskiej floty w szerszym, długofalowym i trwałym kontekście. Zakup miniokrętów podwodnych może chwilowo poprawić sytuację, ale nie rozwiąże problemu strategicznego braku pełnowymiarowych jednostek. Marynarka Wojenna potrzebuje inwestycji w nowoczesne okręty podwodne, które zapewnią Polsce realne zdolności obronne i do odstraszania, nie tylko na Bałtyku przez kolejne dekady. Musimy też przy tym pamiętać o naszych zobowiązaniach sojuszniczych w NATO i UE, których z dużym prawdopodobieństw miniaturowe OP nie będą w stanie wypełnić.

Zarówno hiszpańska Navantia, niemiecki TKMs, jak i południowokoreańska Hanwha Ocean, podczas targów MSPO prowadziły rozmowy z przedstawicielami polskiego przemysłu zbrojeniowego, omawiając plany współpracy przemysłowej i technologicznej. Obydwa koncerny przewidują transfer technologii, szkolenie polskich kadr oraz rozwinięcie w Polsce zdolności serwisowych, naprawczych i remotowych (MRO) dla nowych okrętów podwodnych. Tego rodzaju działania pozwoliłyby nie tylko na pozyskanie nowoczesnych jednostek, ale również na rozwinięcie zdolności polskiego przemysłu stoczniowego i uniezależnienie się od zagranicznych dostawców.

Współpraca ta, w połączeniu z transferem technologii, jest kluczowa dla budowy pełnowymiarowych okrętów podwodnych w Polsce, które w długofalowej perspektywie lepiej odpowiadają na potrzeby Marynarki Wojennej niż zakup miniokrętów jako rozwiązania tymczasowego. To pokazuje, że Polska potrzebuje stabilnych, nowoczesnych jednostek, które będą zdolne do działania w różnych warunkach bojowych i zagwarantują bezpieczeństwo na Bałtyku przez wiele lat.

Dlatego w świetle powyższych rozważań, warto podjąć dyskusję nad długoterminową strategią rozwoju polskiej floty podwodnej. Decyzje dotyczące inwestycji w okręty podwodne muszą uwzględniać nie tylko koszty początkowe, ale także realne zdolności operacyjne, jakie te jednostki mogą zapewnić w przyszłości. Wybór pomiędzy tymczasowymi rozwiązaniami – włoskie miniokręty podwodne M-23, a pełnowymiarowymi jednostkami, które gwarantują długofalowe zdolności, wymaga głębokiej refleksji ze strony decydentów i wojskowych strategów.

Z ogromnym uznaniem podchodzę do pracy i kunsztu dziennikarskiego Łukasza Maziewskiego, które wyraźnie przejawiają się w jego artykule dotyczącym miniokrętów podwodnych M-23. Jego merytoryczne argumenty są wartościowym głosem w debacie o przyszłości Marynarki Wojennej RP. Refleksje nad krótkoterminowymi korzyściami i potrzebą zachowania zdolności operacyjnych wzbogacają dyskusję w tej dziedzinie. Mam nadzieję, że moje i Łukasza uwagi spotkają się z zainteresowaniem, a prowadzona debata przyczyni się do wypracowania rozwiązań, które wzmocnią polskie siły morskie w sposób przemyślany i trwały.

Na zakończenie pragnę serdecznie podziękować oficerom rezerwy Marynarki Wojennej RP za wsparcie, a także za podzielenie się swoją wiedzą i bogatym doświadczeniem. To właśnie dzięki ich spostrzeżeniom i cennym sugestiom powstał ten tekst, który umożliwił pełniejszą analizę przedstawionych zagadnień.

Pozostaje pytanie, czy forsowanie tego pomysłu, związanego z zakupem miniokrętów M-23, nie namiesza w realizacji programu Orka, co w efekcie spowoduje, że Polska będzie musiała czekać kolejne 20 lat na OOP.

Autor: Mariusz Dasiewicz

• Dlaczego potrzebujemy okrętów podwodnych? Analiza na przykładzie realnych doświadczeń
• Wizyta w Porcie Wojennym w Gdyni niemieckiego okrętu podwodnego U-34 typu 212A
• Korea Północna: Okręt podwodny US Navy przenoszący pociski nuklearne na Półwyspie Koreańskim
• Wyzwania i priorytety Marynarki Wojennej RP w porównaniu do „Royal Navy”
• Przełomowa misja autonomiczna bezzałogowca HUGIN Endurance
• Sewastopol: rosyjski okręt podwodny Rostow-na-Donu zatopiony
• Okręty podwodne – klucz do odbudowy flot