100. rocznica utworzenia Komendy Portu Wojennego Gdynia

Wczoraj 28 kwietnia 2020 r., swoje święto obchodziła największa jednostka logistyczna Marynarki Wojennej. W uroczystości 100. rocznicy sformowania Komendy Portu Wojennego Gdynia uczestniczył dowódca 3. Flotylli Okrętów kontradmirał Mirosław Jurkowlaniec.

Obchody rocznicowe rozpoczęły się od uroczystej zbiórki w Sali Tradycji Komendy. Podczas zbiórki został odczytany rozkaz okolicznościowy komendanta KPW Gdynia i wręczone zostały akty mianowania na kolejne stopnie wojskowe. Następnie, w Kościele Garnizonowym, w intencji kadry i pracowników wojska Komendy Portu Wojennego, odprawiona została msza święta, podczas której została odsłonięta okolicznościowa tablica upamiętniająca dokonania Jubilatki. Na zakończenie uroczystości, delegacje marynarzy złożyły wiązanki kwiatów na grobach twórców i byłych komendantów Komendy Portu Wojennego Gdynia.

Komenda Portu Wojennego Gdynia – najstarsza i obecnie największa jednostka logistyczna Marynarki Wojennej, pełniąca funkcję oddziału gospodarczego. Zabezpiecza i zaopatruje okręty stacjonujące w Porcie Wojennym Gdynia oraz jednostki bazujące w garnizonach Gdynia i Gdańsk. Komendzie Portu Wojennego podlegają: zespół techniczny, zespół wsparcia, zespół zabezpieczenia, zespół sportowy MW, punkt bazowania (Hel), wojskowa straż pożarna oraz warsztaty remontowe techniki morskiej. Za osiągnięcia w działalności służbowej i szkoleniowej komenda była wielokrotnie wyróżniania i nagradzana. W 2010 r. w czasie jubileuszu 90-lecia utworzenia komendy sztandar KPW Gdynia uhonorowano Złotym „Krzyżem Piłsudczyków”. W 2013 r. Prezydent RP wręczył komendantowi portu flagę państwową, również w 2013 r. podczas uroczystości z okazji 74 rocznicy agresji sowieckiej na Polskę sztandar KPW Gdynia uhonorowano medalem „Pro Patria”.

Z kart historii

Datą oficjalnego rozpoczęcia działalności Dowództwa Wybrzeża Morskiego i bezpośrednio podporządkowanej mu Komendy Portu Wojennego w Pucku jest 28 kwietnia 1920 roku. W tym dniu w rozkazie dziennym Departamentu Spraw Morskich ogłoszona została treść rozkazu ministra spraw wojskowych: „Mianuję szefa Sekcji Personalno-Szkolnej Departamentu Spraw Morskich – pułkownika marynarki PANASEWICZA Witolda Dowódcą Portu Wojennego w Pucku i polecam mu tymczasowe pełnienie funkcji Dowódcy Wybrzeża”. Port wojenny w Pucku uruchomiono wczesną jesienią 1920 roku W pierwszej fazie zorganizowano podręczne warsztaty remontowe pod kierunkiem chor. Bronicza, utworzono skład węgla oraz doprowadzono z przystani słodką wodę.

W swych początkach port dysponował motorówką oraz 2 małymi zakupionymi w Finlandii holownikami: „Krakus” i „Wanda”. Pogłębienie podejścia do portu i wykopanie przejścia w ławicy piasku zwanej „Depką” umożliwiło dochodzenie do portu jednostkom o zanurzeniu do 4 metrów. W przystani mogły cumować jednocześnie 2 trałowce, albo 1 kanonierka. Postoje okrętów ograniczano w czasie, by umożliwiać korzystanie z przystani kutrom rybackim. Ze względu na warunki hydrograficzne i techniczne port w Pucku nie miał w tamtych czasach szans na rozbudowę.

W 1922 roku, w związku z wejściem w życie przepisów związanych z pokojowa organizacją Marynarki Wojennej, pojawia się po raz pierwszy pełna nazwa „Komenda Portu Wojennego Gdynia”. Od początku postępom budowy nowej bazy – portu w Gdyni – towarzyszyło duże zainteresowanie kadry, która przyglądała się wykonywaniu bieżących zadań w Pucku, dotyczących zabezpieczenia warunków bazowania dla okrętów floty, (z których większe korzystały z portu w Gdańsku).

Od 23 marca 1939 roku do rozpoczęcia działań obronnych stan jednostek lądowych wzrósł ze 130 do około 500 oficerów i z 3500 szeregowych do około 14000 (oprócz Helu). Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża – nie dysponujące kwatermistrzostwem – funkcję zaopatrzenia jednostek lądowych powierzyło KPW Gdynia, zajmującej się przede wszystkim zabezpieczeniem materiałowym floty i jednostek brzegowych MW.

Kilka dni przed wybuchem wojny, kpt. mar. int. Józef SZOLC został wyznaczony na doradcę technicznego i oficera łącznikowego ds. intendentury przy Dowództwie Lądowej Obrony Wybrzeża. Wykorzystanie etatowego aparatu KPW Gdynia do celów kwaterunkowo-logistycznych Lądowej Obrony Wybrzeża wydatnie przyczyniło się do wykonania dużej części zadań, warunkujących możliwość długotrwałego kontynuowania walki obronnej we wrześniu 1939 roku. W okresie mobilizacji i w czasie działań obronnych służby KPW Gdynia wniosły istotny wkład do realizacji wielu zadań w ramach lądowej obrony wybrzeża.

Były to między innymi zadania zgromadzenia zapasów żywności na Kępie Oksywskiej dla 15000 ludzi na 60 dni oraz na Helu dla 5000 ludzi na 90 dni. Niesiono również pomoc w organizowaniu szpitali w Wejherowie i Kartuzach. Trzeba było również przystosować do warunków polowych szpital na Oksywiu. W chwili wybuchu wojny, Komenda Portu Wojennego Gdynia podlegała dowódcy Floty, kontradmirałowi Józefowi Unrugowi. Po 3 września KPW Gdynia została podporządkowana dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża płk Stanisławowi Dąbkowi i przekształcona w kwatermistrzostwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Walki w obronie Oksywia toczono do 19 września 1939 roku czyli do zakończenia działań żołnierzy Lądowej Obrony Wybrzeża.

Powojenne dzieje jednostki otwiera powołanie ─ rozkazem Naczelnego Dowódcy WP z 7 lipca 1945 roku ─ Głównego Portu Marynarki Wojennej. Do jego głównych zadań należało zaopatrywanie jednostek brzegowych i okrętów w żywność i umundurowanie, uzbrojenie, sprzęt techniczny i kwaterunkowy, materiały pędne i smary, opał, sprzęt sanitarny oraz lekarstwa. Ogniwami podległymi GPMW były Warsztaty Remontowe, Oddział Okrętów Pomocniczych i Przystani, wydziały: zaopatrzenia, organizacji i planowania, chemiczny, referat kwaterunkowo-eksploatacyjny, referat sanitarny oraz Centralna Składnica Sanitarna. Rozkazem MON z 28 maja 1947 roku jednostka otrzymała nazwę Komenda Portu Wojennego Gdynia.

Trzy lata później, w miejsce Kierownictwa Administracyjno-Technicznego MW powstało Szefostwo Tyłów MW (w 1953 roku zmieniono nazwę na Zarząd Tyłów MW). Rozwiązaniu uległy komendy portów w Gdyni, Świnoujściu i Kołobrzegu. Nowe Szefostwo Tyłów MW w całości przejęło ogniwa dotychczasowej struktury KPW Gdynia Ponowne sformowanie Komendy Portu Wojennego Gdynia przeprowadzone zostało w 1957 roku. Przywrócone zostało również bezpośrednie podporządkowanie KPW Gdynia dowódcy Marynarki Wojennej. 1 lutego 1990 roku jednostka została podporządkowana 3. Flotylli Okrętów.

Źródło: 3 Flotylla Okrętów