Newsletter Subscribe
Enter your email address below and subscribe to our newsletter
Partnerzy portalu
Partnerzy portalu
Czy to już koniec wieloletniego impasu rosyjskiego zbiornikowca Khatanga?
Rosyjski zbiornikowiec Khatanga (Хатанга) od prawie ośmiu lat pozostaje nierozwiązanym problemem dla Portu Gdynia. Po latach prób znalezienia rozwiązania, Ministerstwo Infrastruktury poinformowało, że statek zostanie usunięty. Teraz Zarząd Morskiego Portu Gdynia (ZMPG) chce przynajmniej częściowo odzyskać poniesione koszty, które przez lata obciążały budżet portu.
W artykule
Historia problematycznego zbiornikowca Khatanga
Od 2017 roku w gdyńskim porcie cumuje rosyjski zbiornikowiec Khatanga – 150-metrowy statek, który miał trafić na remont, ale zamiast tego został porzucony i od lat rdzewieje w samym sercu miasta. Kiedyś przewoził ropę naftową, dziś oficjalnie jest pusty.
Co tak naprawdę kryje jego wnętrze? Tego nie wiadomo. Dlaczego? Bo nikt nie może tam wejść. Choć statek stoi w polskim porcie, formalnie pozostaje częścią obcego terytorium. Nie ma załogi, nie ma właściciela, nie ma nawet kogo zapytać o zgodę na wejście na pokład.
To właśnie ten prawny impas sprawia, że jednostka od lat pozostaje nietykalna, a jej przyszłość jest niepewna.
Jak Khatanga utknęła w Gdyni?
Khatanga weszła do Gdyni w październiku 2017 roku na remont w stoczni Nauta. Jednak zanim jakiekolwiek prace mogły się rozpocząć, inspektorzy Port State Control (PSC) wykryli poważne usterki techniczne oraz liczne naruszenia przepisów bezpieczeństwa, które uniemożliwiły zarówno dopuszczenie jednostki do dalszej żeglugi, jak i przeprowadzenie planowanego remontu.
Statek został zatrzymany i od tamtej pory pozostaje w porcie. W kolejnych latach sytuacja tylko się komplikowała. Właściciel jednostki – Murmansk Shipping Company – popadł w problemy finansowe, a w 2020 roku ogłosił bankructwo. W wyniku tego zniknął podmiot odpowiedzialny za statek, a wszelkie decyzje dotyczące jego dalszych losów wymagały współpracy z rosyjskim syndykiem masy upadłościowej, z którym przez kolejne lata nie udało się nawiązać żadnego kontaktu.
W 2021 roku, decyzją ówczesnego wojewody pomorskiego, teren, na którym znajdowała się Khatanga, został przekazany Zarządowi Morskiego Portu Gdynia wraz ze statkiem. Jednak jednostka nie stała się formalnie własnością portu, co dodatkowo sparaliżowało możliwość podjęcia jakichkolwiek działań.
Khatanga – tykająca bomba czy pusta skorupa?
Zbiornikowiec, który kiedyś transportował ropę naftową, został odgazowany przed wejściem do stoczni w 2017 roku. Pomimo to, przez lata pojawiały się obawy, że wewnątrz mogą znajdować się niebezpieczne substancje lub nagromadzone gazy, które w skrajnych przypadkach mogłyby doprowadzić do eksplozji.
Dodatkowe kontrowersje budziła lokalizacja statku – Khatanga cumuje przy Pirsie Południowym w Basenie II Portu Gdynia, zaledwie kilkaset metrów od wieżowca Sea Towers i w pobliżu popularnego Skweru Kościuszki, gdzie cumują ORP Błyskawica i Dar Pomorza. W otoczeniu znajdują się również Oceanarium Gdyńskie, Teatr Muzyczny oraz nieco dalej plaża miejska, co oznacza, że jednostka znajduje się w samym sercu turystycznej części miasta.
Ponadto jednostka znajduje się blisko bazy Marynarki Wojennej RP oraz Bałtyckiego Terminalu Kontenerowego (BCT) w Gdyni, gdzie przeładowywany jest sprzęt wojskowy NATO. Takie położenie budzi obawy, że statek mógł być wykorzystywany do działań nasłuchowych, podobnie jak inne rosyjskie jednostki operujące na Bałtyku.
Ze względu na bliskość strategicznych obiektów oraz infrastruktury krytycznej sprawą zainteresowały się polskie służby, w tym Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) oraz Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW). Oficjalnie nie potwierdzono wykrycia urządzeń szpiegowskich, jednak szczegóły postępowania pozostają tajne.
Poluzowane cumy, interwencja holowników i groźba katastrofy
W grudniu 2024 roku oraz w styczniu 2025 roku Khatanga dwukrotnie odsunęła się od nabrzeża podczas silnych sztormów. Cumy zostały poluzowane, a jednostka wymagała interwencji holowników, by zapobiec potencjalnej kolizji.
Po tych incydentach wzmocniono cumy, jednak dla władz portu stało się jasne, że dalsze utrzymywanie statku w porcie jest nie tylko kosztowne, ale również niebezpieczne.
Port Gdynia chce odzyskać straty – ale od kogo?
Jak informuje tvp.info, Zarząd Morskiego Portu Gdynia domaga się zwrotu kosztów za cały okres cumowania jednostki. Problem w tym, że nikt nie poczuwa się do ich uregulowania.
Mimo podejmowanych przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia prób kontaktu z rosyjskim armatorem oraz syndykiem masy upadłościowej, nie udało się uzyskać odpowiedzi ani jakichkolwiek deklaracji dotyczących jednostki.
Kalina Gierblińska, Rzecznik Prasowa Portu Gdynia
Koszt utrzymania statku przez ostatnie lata szacuje się na około 13 milionów złotych, podczas gdy jego wartość to jedynie około 5 milionów.
Sprzedaż jedynym rozwiązaniem?
W tej sytuacji Zarząd Portu Gdynia rozważa sprzedaż statku, aby odzyskać chociaż część poniesinych kosztów.
„ZMPG podejmie próbę sprzedaży statku, aby pokryć przynajmniej część zobowiązań wynikających z wieloletniego nieopłacania bezumownego postoju. Obecnie nie ma realnych przesłanek, by spodziewać się, że właściciel ureguluje zaległości, dlatego sprzedaż jednostki pozostaje jedyną możliwością odzyskania części należności” – podkreśla Gierblińska.
Jednym z potencjalnych scenariuszy jest sprzedaż jednostki na złom, jednak wymaga to formalnego uznania Khatangi za porzucony statek, co w świetle prawa międzynarodowego jest procesem długotrwałym. Alternatywnie, Polska mogłaby spróbować wprowadzić dodatkowe sankcje wobec Murmansk Shipping Company, co pozwoliłoby na przejęcie jednostki bez konieczności negocjacji z rosyjskim syndykiem.
Koniec wieloletniego impasu?
Czy po prawie ośmiu latach Khatanga w końcu zniknie z Gdyni? Zapowiedzi Ministerstwa Infrastruktury sugerują, że usunięcie statku jest kwestią najbliższych miesięcy.
Port Gdynia liczy, że uda się nie tylko pozbyć problematycznej jednostki, ale także odzyskać przynajmniej część poniesionych kosztów. Na razie jednak, mimo że statek stoi na polskim nabrzeżu, wciąż jest własnością upadłego rosyjskiego armatora – i to pozostaje największą przeszkodą w rozwiązaniu problemu.
Czy Khatanga w końcu zniknie z gdyńskiego nabrzeża przed tegorocznym sezonem letnim? Ostateczne decyzje w tej sprawie powinny zapaść w nadchodzących tygodniach.
Autor: Mariusz Dasiewicz
Powiązane wpisy
Statek z ładunkiem węgla zatrzymany przez aktywistów u wybrzeży Australii
30 listopada grupa aktywistów Greenpeace Australia Pacific przeprowadziła spektakularną akcję na podejściu do portu w Newcastle, gdzie wspięli się na masowiec BONNY ISLAND, na którego pokładzie znajdował się węgiel.
W artykule
Do incydentu doszło w rejonie wejścia do portu Newcastle, jednego z głównych punktów eksportowych australijskiego węgla. Trzech aktywistów Greenpeace przedostało się na pokład masowca, wykorzystując dostęp do łańcucha kotwicznego oraz konstrukcji burtowych. Obecność osób postronnych na części dziobowej jednostki uniemożliwiła jej normalne manewrowanie, natomiast równoległa blokada kajakami na torze podejściowym dodatkowo ograniczyła przestrzeń manewrową statku, co w praktyce całkowicie wstrzymało jego ruch.
Protest był częścią szerszej inicjatywy Rising Tide People’s Blockade, której uczestnicy domagają się wyznaczenia daty wygaszania eksportu paliw kopalnych oraz wstrzymania nowych projektów związanych z węglem i gazem.
Transparenty, farba i polityczny kontekst protestu
Aktywiści rozwiesili na burcie masowca duży transparent z przesłaniem skierowanym do władz Australii: „Wycofywać węgiel i gaz”. Był to element blokady Rising Tide People’s Blockade, której uczestnicy domagają się wyznaczenia terminu odejścia od paliw kopalnych oraz wstrzymania zgód na nowe projekty związane z węglem i gazem.
Akcja zbiegła się w czasie z podpisaniem przez Australię Deklaracji z Belém podczas COP30 w Brazylii. Greenpeace podkreśla, że zobowiązania złożone na forum międzynarodowym pozostają w sprzeczności z utrzymywaniem wysokiego poziomu eksportu surowców energetycznych.
Udział artystów i wsparcie społeczne
W proteście uczestniczyli także australijscy muzycy Oli i Louis Leimbach z zespołu Lime Cordiale. Według Oli’ego obecność artystów miała podkreślić, że ruch klimatyczny obejmuje różne środowiska społeczne. Zwrócił uwagę, że akcja Greenpeace stała się naturalnym przedłużeniem koncertu zorganizowanego w ramach Rising Tide, który zgromadził wielu zwolenników działań na rzecz ochrony klimatu.
Wśród osób, które wspięły się na pokład masowca, znalazła się również lekarka i aktywistka Greenpeace dr Elen O’Donnell. W swoim oświadczeniu wskazała na skutki katastrof klimatycznych obserwowane w pracy zawodowej oraz podkreśliła, że Australia jako trzeci największy eksporter paliw kopalnych na świecie ponosi szczególną odpowiedzialność za ich konsekwencje.
Skala protestu była na tyle duża, że lokalna policja zatrzymała ponad 140 osób płynących na kajakach i pontonach, które brały udział w blokadzie podejścia do portu, wśród nich również nieletnich. Organizatorzy określili działania jako „konieczne i pokojowe”, natomiast krytycy podkreślali rosnące ryzyko eskalacji oraz zakłócenia pracy największego portu węglowego świata.
Szerszy kontekst: napięcie między polityką energetyczną a oczekiwaniami społecznymi
Incydent w Newcastle wpisuje się w rosnącą liczbę protestów wymierzonych w infrastrukturę powiązaną z paliwami kopalnymi. Australia, mimo deklaracji składanych na arenie międzynarodowej, pozostaje jednym z głównych eksporterów węgla na rynki azjatyckie. Działania aktywistów pokazują, że presja społeczna na przyspieszenie transformacji energetycznej staje się coraz bardziej zauważalna.
Podobne napięcia pojawiają się także w innych regionach świata, gdzie troska o środowisko zderza się z realiami gospodarki oraz sytuacją na rynku pracy. Europejskie doświadczenia potwierdzają, jak trudne bywa pogodzenie ambitnych celów klimatycznych z rosnącymi kosztami życia. W Australii sytuacja pozostaje szczególnie złożona, ponieważ przemysł wydobywczy jest jednym z fundamentów lokalnych gospodarek.
Wypowiedź Billa Gatesa i globalna dyskusja o transformacji
„Chociaż zmiana klimatu dotknie najuboższych najmocniej, dla wielu z nich nie będzie jedynym ani największym zagrożeniem” – przypomniał niedawno Bill Gates, komentując tempo światowej transformacji energetycznej. Wskazał, że debata zbyt często koncentruje się wyłącznie na emisjach, pomijając kwestie społeczne takie jak dostęp do energii, ubóstwo czy brak możliwości rozwoju.
Jego zdaniem skuteczna polityka klimatyczna wymaga nie tylko redukcji emisji, lecz także inwestycji w rozwiązania poprawiające jakość życia. Zwrócił uwagę, że postęp technologiczny sprawił, iż globalne prognozy emisji są dziś mniej pesymistyczne niż dekadę temu.
Protest Rising Tide, który dzieli opinię publiczną
Choć dla uczestników Rising Tide była to forma obywatelskiego sprzeciwu, wielu mieszkańców regionu oceniło akcję jako przykład radykalizmu uderzającego w lokalną gospodarkę i miejsca pracy. W debacie publicznej pojawiły się głosy, że blokowanie statków nie rozwiązuje żadnego z realnych problemów klimatycznych, natomiast wzmacnia napięcia społeczne.
Wydarzenia w Newcastle pokazały, że spór między aktywizmem klimatycznym a ekonomicznym fundamentem tego kraju pozostaje nierozstrzygnięty i z zapewne jeszcze będzie powracał w w takiej lub podobnej formie.
