Implozja batyskafu Titan: potwierdzone przypuszczenia, obnażone zaniedbania

Tragedia, której można było uniknąć – tak brzmi główna konkluzja raportu amerykańskiej Straży Przybrzeżnej, opublikowanego ponad dwa lata po katastrofie batyskafu Titan. Ale dla wielu specjalistów te wnioski nie są nowe.

Już w czerwcu 2023 roku Robert Dmochowski, inżynier na rzecz naszego portalu, ostrzegał przed lekkomyślnością konstrukcyjną, błędami operacyjnymi i ignorowaniem podstawowych zasad inżynierii okrętowej. Dziś jego analiza okazuje się nie tylko prorocza – stała się punktem odniesienia dla międzynarodowej debaty o bezpieczeństwie podczas eksploracji głębin.

By w pełni zrozumieć skalę tej katastrofy, należy zacząć od wyników końcowego raportu USCG. To one dziś stanowią klucz do oceny błędów, zaniechań i ostrzeżeń, które – jak się okazuje – padały znacznie wcześniej. Dopiero mając je przed oczami, można wrócić do tego, co naprawdę próbowali powiedzieć eksperci w 2023 roku.

Główne wnioski z raportu USCG

1. Katastrofa możliwa do uniknięcia
   Raport jednoznacznie stwierdza, że tragedi można było zapobiec, gdyby przestrzegano podstawowych standardów bezpieczeństwa.
2. Błędy konstrukcyjne i brak certyfikacji
   Raport wskazuje na wadliwy projekt, brak klasyfikacji oraz zewnętrznej certyfikacji konstrukcji. Proces utrzymania i inspekcji nie spełniał wymogów bezpieczeństwa.
3. Toksyczna kultura bezpieczeństwa w OceanGate
   Firmie zarzucono tłumienie sygnałów ostrzegawczych, zwalnianie pracowników zgłaszających obawy oraz tworzenie atmosfery zastraszania.
4. Świadome omijanie nadzoru
   OceanGate obchodziło przepisy, przedstawiając swoje działania jako misje naukowe. Wykorzystywano status „jednostki badawczej” oraz określenie pasażerów jako „specjaliści misji”, co pozwalało unikać regulacji dotyczących komercyjnych rejsów i nadzoru technicznego.
5. Ignorowanie sygnałów ostrzegawczych
   Batyskaf Titan przez ponad pół roku – od lipca 2022 do lutego 2023 – był przechowywany pod gołym niebem, bez zabezpieczenia przed działaniem czynników atmosferycznych, co mogło pogłębić uszkodzenia strukturalne. Mimo wykrycia anomalii w strukturze kadłuba po ekspedycji w 2022 roku, firma nie podjęła żadnych działań naprawczych ani korygujących.
6. Rażące zaniedbania prezesa Stocktona Rusha
   Rush zdominował decyzje operacyjne, ignorując ostrzeżenia specjalistów. Raport sugeruje, że gdyby przeżył, mógłby usłyszeć zarzuty karne – m.in. za rażące zaniedbania i dopuszczenie do eksploracji konstrukcji niespełniającej norm bezpieczeństwa.
7. Zaniedbania w utrzymaniu i inspekcjach
   Zignorowano dane z systemu monitorowania stanu kadłuba (RTM). Raport wskazuje też na brak regularnych przeglądów oraz konserwacji kluczowych elementów konstrukcji.
8. Luka prawna i brak ram regulacyjnych
   Obecne przepisy nie definiują jasno norm dla jednostek typu Titan. Raport rekomenduje wzmocnienie regulacji krajowych i międzynarodowych.
9. Zalecenia: 17 kluczowych rekomendacji
   Dokument końcowy zawiera 17 zaleceń, w tym: wymóg dokumentacji USCG dla wszystkich amerykańskich submersiblów, ograniczenie nadużywania ORV, złożenie planów nurkowań i ratowniczych do OCMI, przegląd zdolności subsea SAR, oraz prace w IMO nad definicją i standardami dla pasażerskich submersiblów.

Głos rozsądku sprzed lat

Robert Dmochowski zwracał uwagę na szereg niedoskonałości konstrukcyjnych i organizacyjnych misji Titan. Jego tekst, opublikowany tuż po ujawnieniu fragmentów wraku, wskazywał na ryzyko implozji na skutek przeciążenia konstrukcji, powtarzalnych cykli zanurzeń oraz ciśnienia uzmysławaijące gigantyczne naprężenia. Słusznie ostrzegał, że zjawiska te są w technice trudne do wykrycia, lecz mogą prowadzić do nagłej i całkowitej utraty integralności struktury.

Czytaj więcej: Titan: Tragiczna implozja – nieświadomi zagrożenia w głębinach

Ostrzeżenia Dmochowskiego nie ograniczały się jednak wyłącznie do aspektów fizycznych. Wskazywał on na nieodpowiedzialne podejście OceanGate do projektowania systemów awaryjnych. Słusznie zauważył, że batyskaf pozbawiony był niezależnych mechanicznych systemów sterowania, polegając wyłącznie na elektronice kontrolowanej za pomocą konsoli do gier. Już wtedy nazwał to rozwiązanie niewybaczalnym błędem.

Warto przypomnieć, że Robert wielokrotnie zaznaczał, iż środowisko morskie nie wybacza błędów konstrukcyjnych. Każda jednostka schodząca na głębokość kilku tysięcy metrów musi być projektowana z pokorą oraz pełną świadomością ograniczeń wytrzymałościowych materiałów. Innowacyjność nie wystarczy – równie istotna jest odpowiedzialność projektantów i operatorów.

Raport USCG: potwierdzenie i uzupełnienie

Wnioski przedstawione przez komisję USCG są zgodne z tezami Dmochowskiego. Raport jednoznacznie wskazuje na:

• brak nadzoru technicznego nad projektem,
• ignorowanie sygnałów ostrzegawczych (np. dane z ekspedycji w 2022 roku),
• toksyczną kulturę zarządzania bezpieczeństwem w OceanGate,
• brak reakcji na anomalię wykrytą w danych z systemu monitorowania kadłuba,
• unikanie odpowiedzialności i świadome obchodzenie regulacji klasyfikacyjnych.

W odróżnieniu od pierwszej analizy, raport USCG podkreśla też niedopełnienie obowiązków przez amerykańskie instytucje nadzorcze oraz brak współpracy międzyagencyjnej, która mogłaby zatrzymać projekt Titan przed kolejną misją.

Ciągłość analizy: tekst z 2024 roku

Rok po tragedii, w czerwcu 2024 roku, Robert Dmochowski powrócił do tematu na łamach naszego portalu. W tekście opublikowanym niemal rok po implozji, ponownie wskazał na nieprawidłowości projektowe i systemowe, m.in. ryzykowne zespolenie materiałów o różnej charakterystyce wytrzymałościowej – głowicy tytanowej i kadłuba z kompozytu węglowego.

Podkreślił również, że konstrukcja batyskafu była jednopłaszczowa, co wykluczało możliwość reakcji w przypadku pierwszych oznak awarii. Zwrócił uwagę na brak zaplanowanych reżimów diagnostycznych i przeglądowych, które w przypadku głębinowych jednostek załogowych są absolutnym minimum bezpieczeństwa.

Czytaj też: Przyczyny tragedii batyskafu Titan

Dmochowski przytoczył także skalę naprężeń – od 0,14 do 400 000 g/cm² – jakim poddawana była konstrukcja Titan, oraz zwrócił uwagę na brak jakichkolwiek marginesów bezpieczeństwa wynikających z cykli eksploatacyjnych. Trafnie zauważył, że bez określenia procedur remontowych i liczby dozwolonych zanurzeń, katastrofa była tylko kwestią czasu.

Wnioski jego analizy z 2024 roku współgrają z końcowym raportem USCG, jednak Dmochowski jako jeden z nielicznych komentatorów zwrócił również uwagę na szerszy kontekst: potrzebę traktowania tej tragedii jako przestrogi technologicznej. Opisał Titan jako przykład „ślepej uliczki rozwoju”, który wskazuje, czego nie należy robić w projektowaniu jednostek przeznaczonych do eksploracji ekstremalnych głębokości.

Choć ówczesne analizy Roberta Dmochowskiego niewątpliwie trafnie identyfikowały kluczowe przyczyny katastrofy, trzeba pamiętać, że powstawały one w oparciu o informacje dostępne tuż po tragedii.

Czego zabrakło w pierwszej i drugiej analizie?

Z dzisiejszej perspektywy możemy wskazać kilka aspektów, o których dowiadujemy się dopiero teraz – po wielu miesiącach analiz, badań szczątków oraz przeglądu procedur. Nic dziwnego, że nie pojawiły się w pierwotnym tekście Roberta Dmochowskiego – wtedy po prostu nie były jeszcze znane.

1. Brak odniesienia do amerykańskiego urzędu OSHA, który – jak podano w raporcie – zignorował skargę byłego pracownika w 2018 roku. To zmarnowana szansa na wcześniejszą interwencję instytucji federalnej.
2. Pominięcie kwestii nieodpowiedniego przechowywania batyskafu przed misją. Komisja wskazała, że przechowywanie batyskafu Titan w nieprzystosowanych warunkach mogło dodatkowo przyczynić się do osłabienia struktury.
3. Nieopisany kontekst polityczno-instytucjonalny – raport USCG wskazał na brak koordynacji między agencjami federalnymi jako jeden z czynników pośrednich katastrofy.

Te elementy nie zmieniają jednak zasadniczej tezy: już w 2023 roku Robert Dmochowski wskazał właściwe przyczyny tragedii i ostrzegał przed ich możliwymi skutkami.

Wnioski: technika, pokora, odpowiedzialność

Warto przypomnieć, że Dmochowski zaznaczał, iż środowisko morskie nie wybacza błędów konstrukcyjnych. Każda jednostka schodząca na głębokość kilku tysięcy metrów musi być projektowana z pokorą oraz pełną świadomością ograniczeń wytrzymałościowych materiałów. Innowacyjność nie wystarczy – równie istotna jest odpowiedzialność projektantów i operatorów.

Wnioski USCG w pełni potwierdzają tę diagnozę. Tragedii można było uniknąć. Być może, gdyby wcześniej wsłuchano się w głos specjalistów, historia batyskafu Titan zakończyłaby się inaczej.

Autor: Mariusz Dasiewicz