Partnerzy portalu
Partnerzy portalu
Wielka Brytania – europejski lider Morskiej Energetyki Wiatrowej 
Morska energetyka wiatrowa przez wiele lat była domeną, w której Wielka Brytania przewodziła na świecie. Dopiero w ubiegłym roku Chiny zdołały ją wyprzedzić pod względem całkowitej mocy generowanej z morskich farm wiatrowych. Niemniej jednak Wielka Brytania planuje znaczące inwestycje w tej dziedzinie, koncentrując się na rozwijaniu pływających farm wiatrowych na Morzu Celtyckim oraz u wybrzeży Szkocji.
W artykule
W 2021 roku Wielka Brytania dysponowała morskimi farmami wiatrowymi o łącznej czynnej mocy 12 GW, co znacznie przewyższa potencjał innych krajów europejskich takich jak Dania czy Niemcy. Morska energetyka wiatrowa jest jednym z filarów brytyjskiej transformacji energetycznej. Analizując dane z 2021 roku, sektor MFW generował 13 proc. wytwarzanej w Wielkiej Brytanii energii elektrycznej (lądowe farmy wiatrowe generowały 11 proc.). Największy udział w brytyjskim miksie energetycznym mają źródła gazowe (ponad 40 proc.), odnawialne źródła energii (39 proc.) oraz atom (17 proc.).
Pierwsza MFW na dużą skalę w Wielkiej Brytanii, North Hoyle, została uruchomiona w grudniu 2003 roku. Niecałą dekadę później moc na morzu w Wielkiej Brytanii przekroczyła 1,7 GW. Od kilku lat Wielka Brytania prowadzi strategię odchodzenia od węgla przy jednoczesnym zdywersyfikowaniu źródeł energii oraz utrzymaniu niskich cen energii dla klientów indywidualnych. Na przestrzeni ostatnich lat wielu ekspertów pozytywnie oceniało mechanizmy transformacji, zwracając uwagę między innymi na niską cenę energii elektrycznej generowanej z MFW, co w obliczu niezwykłych napięć na globalnych rynkach energetycznych wydaje się być jeszcze bardziej istotne (prognozuje się, że cena energii elektrycznej dla konsumentów w Wielkiej Brytanii osiągnie w najbliższym czasie najwyższy poziom od ponad 40 lat, co związane jest jednak przede wszystkim z obecną sytuacją geopolityczną). W ubiegłym roku premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson ogłosił, że do 2035 roku energia elektryczna w tym kraju będzie pochodzić w 100% ze źródeł odnawialnych i atomu.
Transformacja brytyjskiego miksu energetycznego, która dokonała się w ostatnich latach, skutkuje również wyraźnym spadkiem emisji. W ubiegłym roku Wielka Brytania wyemitowała o 48 proc. CO2 mniej w porównaniu z poziomem emisji z 1990 roku. Dalszy rozwój OZE w Wielkiej Brytanii ma być związany przede wszystkim z rozwojem morskiej energetyki wiatrowej, co potwierdzają plany rozbudowy potencjału MFW do 40 GW (do 2030 roku) oraz 100 GW (do 2050 roku).
Dużą zaletą, która pozwala na rozwój morskiej energetyki wiatrowej u wybrzeży Wysp Brytyjskich, jest przede wszystkim bogate, wieloletnie doświadczenie Brytyjczyków w sektorze wydobycia ropy i gazu, a także ugruntowane od lat procedury. Trzeba pamiętać, że rozwijając projekty wiatrowe na morzu, bazuje się tam na regulacjach i praktykach wypracowanych dla branży naftowej, która na Morzu Północnym rozwijana była od dziesięcioleci. Pod tym względem Wielka Brytania może być wzorem dla całego świata.
Rafał Żendarski, kierownik ds. przygotowania zaplecza O&M w PGE Baltica
Z kolei bolączką Brytyjczyków, chcących budować na swoich morzach jeszcze więcej farm wiatrowych, może okazać się „niewydolność” portów, które musza być przystosowywane pod nowe, coraz większe projekty i nowe technologie, w tym pływające farmy wiatrowe. Nadzieją na rozwój portów jest przyznane w tamtym roku finansowanie ze strony rządu brytyjskiego, które pozwoli przyspieszyć morskiej energetyki wiatrowej w Wielkiej Brytanii i tym samym osiągnąć zamierzone cele. Planowane projekty w morską energetykę wiatrową na Wyspach Brytyjskich osiągnęły już poziom 86 GW, to o ponad 10 GW więcej niż planuje to obecny lider światowej morskiej energetyki wiatrowej, czyli Chiny.
Rafał Żendarski, kierownik ds. przygotowania zaplecza O&M w PGE Baltica
Olbrzymie projekty
Wielka Brytania na przełomie ostatnich lat zrealizowała szereg bardzo ambitnych projektów MFW. Wyróżnić tu można między innymi budowę Hornsea One, która jest w stanie wyprodukować około 1,2 GW energii elektrycznej. Rząd Wielkiej Brytanii przeznaczył 730 mln funtów na ten projekt.
Pod koniec 2021 roku zakończono instalację ostatniej turbiny na wcześniej przygotowanych fundamentach farmy wiatrowej Hornsea 2, która generuje ok. 1,32 GW energii. Trwają prace nad budową Hornsea 3 oraz plany Hornsea 4.
Również pod koniec ubiegłego roku, u wybrzeży Szkocji pracę rozpoczęła morska farma wiatrowa, w której turbiny nie są na stałe przymocowane do dna. Jest to największa inwestycja wiatrowa zrealizowana na pływających platformach w dotychczasowej historii rynku offshore. Pływająca farma wiatrowa Kincardine o mocy 50 MW powstała u wybrzeży Szkocji, na wysokości regionu Aberdeenshire, w odległości około 15 km od wybrzeża.
Wielka Brytania planuje w najbliższych latach znacząco rozwinąć potencjał pływających farm wiatrowych na Morzu Celtyckim oraz u wybrzeży Szkocji. W marcu 2021 roku, Brytyjska Crown Estate (instytucja, która zarządza dnem morskim wokół Anglii, Walii i Irlandii Północnej) podała, że rozpocznie prace nad nową rundą leasingu dla komercyjnych pływających projektów wiatrowych na Morzu Celtyckim. Brytyjski rząd zamierza zainstalować 1 GW mocy w pływających elektrowniach wiatrowych do 2030 roku.
Rozwój zaplecza portowego
W związku z tym ambitnymi planami rozwoju na przestrzeni najbliższych lat brytyjski rząd zapowiedział przeznaczenie 160 milionów funtów w rozbudowę portów instalacyjnych przeznaczonych stricte pod pływające farmy wiatrowe. Obiekty te mają pełnić nie tylko funkcję zaplecza transportowo-logistycznego, ale także produkcyjnego. Brytyjski rząd ma nadzieję, że brytyjski przemysł będzie miał jak największy udział przy produkcji komponentów pływających MFW.
W ubiegłym roku wybrano również porty w Humber oraz Teesside jako porty instalacyjne „nowej generacji”, które będą wspierać realizacje nadchodzących projektów MFW na Morzu Północnym oraz u wybrzeży Szkocji. Zapowiedziano przeznaczenie 95 milionów funtów na ten cel, który jednak pozytywnie przełoży się na rozwój region – generując około 6 tysięcy nowych miejsc pracy. Planuje się także inwestycje w Irlandzkie porty w Galway (15 milionów euro) oraz Shannon Foynes (28 milionów euro). Lokalni politycy szacują, że każda z nich wygeneruje około tysiąc nowych miejsc pracy.
Warto jednak wspomnieć, że w Wielkiej Brytanii funkcjonuje już od pewnego czasu kilka portów instalacyjnych i serwisowych – m.in. Green Port Hull, Mostyn, Able Seaton, Cromarthy Firth czy też porty w Grimsby, Barrow oraz Lowestoft. Pełnią one rolę kompleksowych hubów produkcyjno-logistycznych dla projektów realizowanych na Morzu Północnym.
Porty te pełnią funkcję terminali instalacyjnych i serwisowych nie tylko dla sektora morskiej energetyki wiatrowej, ale także dla sektora offshore oil & gas. Do tego w ciągu minionych lat dokonano wielu inwestycji w istniejące porty, modernizując je właśnie na potrzeby dynamicznie rozwijającego się brytyjskiego rynku morskich farm wiatrowych.
Rafał Żendarski, kierownik ds. przygotowania zaplecza O&M w PGE Baltica
Wsparcie lokalnego przemysłu
Obecnie w sektorze morskiej energetyki wiatrowej w Wielkiej Brytanii zatrudnionych jest około 26 tysięcy osób. Według raportu opublikowanego przez Offshore Wind Industry Council (OWIC) do 2026 roku ta liczba zwiększy się do aż 70 tysięcy osób. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej, a także powiązany z tym procesem impuls społeczno-gospodarczy stał się jednym z kluczowych elementów narracji partii rządzącej w Wielkiej Brytanii. Politycy naciskają, aby maksymalizować udział brytyjskich firm w realizacji projektów MFW. Przyjmuje się, że wkład local content w bieżących projektach realizowanych w kraju to około 50 proc., co przede wszystkim obejmuje produkcję turbin i większości łopat, instalację i uruchomienie turbin oraz ich konserwację i serwis. Rządowi doradcy mają jednak nadzieję na zwiększenie udziału brytyjskich firm do 60 proc. wydatków związanych z całym cyklem farmy wiatrowej.
Również polskie firmy realizujące projekty związane z energetyką wiatrową na Morzu Bałtyckim chcą stawiać na lokalny wkład. – Każdy port na polskim wybrzeżu może w mniejszym lub większym stopniu przyczynić się do rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w naszej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Morza Bałtyckiego. W związku z tym, że działalność serwisowo-operacyjna morskich farm wiatrowych obliczona jest na kilkadziesiąt lat, to właśnie w polskiej logistyce portowo-transportowej upatruje się najwięcej szans do wykorzystania local content.
Rafał Żendarski, kierownik ds. przygotowania zaplecza O&M w PGE Baltica
Łączna zainstalowana moc budowanych przez PGE obecnie morskich farm wiatrowych ma osiągnąć ok. 3,5 GW. Przy czym pierwszy prąd z projektów Morskiej Farmy Wiatrowej Baltica, składającego się z etapów Baltica 2 i Baltica 3, ma popłynąć w roku 2026. Łącznie MFW Baltica osiągnie 2,5 GW mocy. Ponadto po 2030 roku realizowany projekt Baltica 1 przyniesie dodatkowy 1 GW mocy. Do 2040 roku PGE chce posiadać przynajmniej 6,5 GW mocy wytwórczej zainstalowanej w technologii offshore.
Wielka Brytania zapowiedziała realizację wielu bardzo ambitnych projektów w najbliższych latach oraz odważne postawienie na pływające farmy wiatrowe. Eksperci są podzieleni odnośnie przyszłości pływających farm wskazując, że koszt ich instalacji jest większy od tradycyjnych MFW, a także że są one bardziej narażone na korozję i uszkodzenia. Z drugiej jednak strony, koszty związane z ich eksploatacją mogą w przyszłości spadać. Ponadto, większy udział kosztowy w realizacji projektów pływających farm (niż w przypadku tradycyjnych MFW) będą posiadać brytyjskie przedsiębiorstwa. Wielka Brytania niewątpliwie będzie w przyszłości jednym z globalnych liderów w morskiej energetyce wiatrowej, rozwijając swój potencjał również w zakresie produkcyjno-logistycznym.
Autor: Jan Siemiński
Powiązane wpisy
Norwegia zwiększa zamówienie o kolejne okręty podwodne
Norweskie Ministerstwo Obrony poinformowało 5 grudnia o zwiększeniu zamówienia na okręty podwodne typu 212CD budowane w Niemczech. Dotychczasowy kontrakt obejmował cztery jednostki, teraz Oslo chce dokupić dwie kolejne.
W artykule
O rozszerzeniu zamówienia mówiło się od 2024 roku, kiedy to Bundestag zgodził się zwiększyć niemiecką część programu z dwóch do sześciu jednostek. Wtedy też pojawiła się informacja o możliwej dodatkowej opcji na trzy kolejne okręty dla Niemiec.
Budowa pierwszych 212CD trwa – zarówno dla Norwegii, jak i Niemiec. W norweskiej flocie nowe okręty zastąpią wysłużone jednostki typu Ula. Ich głównym zadaniem będzie monitorowanie i ochrona obszarów na północnym Atlantyku, Morzu Norweskim i w rejonie Arktyki, gdzie obecność rosyjskiej Floty Północnej jest stałym czynnikiem ryzyka. Całość norweskiego zamówienia, po rozszerzeniu, szacowana jest na ponad 90 mld koron (ponad 32 mld zł). Resort obrony Norwegii podkreśla, że decyzja wynika bezpośrednio z pogarszającej się sytuacji bezpieczeństwa tego kraju.
Wspólny projekt Norwegii i Niemiec – charakterystyka 212CD
Wspólna budowa okrętów ma przynieść obu państwom wymierne korzyści: wspólne szkolenia, ujednolicone standardy obsługowe oraz interoperacyjność, w tym możliwość tworzenia mieszanych, norwesko-niemieckich załóg. W Haakonsvern powstaje już specjalna infrastruktura do szkolenia marynarzy i utrzymania jednostek serii 212CD.
Za świadomość sytuacyjną odpowiada sonar nawigacyjny SA9510S MkII oraz zestaw masztów elektrooptycznych OMS 150 i OMS 30, umożliwiających obserwację i identyfikację celów bez konieczności wynurzania jednostki. Uzupełnieniem systemu są echosondy EM2040 Mil i EA640, które zwiększają precyzję nawigacyjną i pozwalają na bezpieczne manewrowanie oraz prowadzenie działań na wodach o złożonej charakterystyce dna.
W prasie branżowej zwraca się uwagę na „diamentowy” przekrój poprzeczny kadłuba, który ma redukować odbicia aktywnych sygnałów sonarowych. Innowacyjność konstrukcji rodzi jednak ryzyko opóźnień – niektórzy twierdzą, że pierwsze jednostki tej serii mogą być gotowe z poślizgiem czasowym, związanym z dostępnością materiałów i koniecznością nabywania doświadczenia przez wykonawców.
Napęd i systemy pokładowe
Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne MTU 4000, baterie litowo-jonowe oraz najnowsza generacja systemu AIP (HDW Fuel Cell AIP, określany jako – IV generacja). Baterie przeszły krytyczne testy bezpieczeństwa, a koncepcja projektu zakłada możliwie niskie zużycie energii i wysoką autonomiczność w zanurzeniu.
W skład wyposażenia nowych 212CD wchodzi najnowszy system dowodzenia CMS ORCCA, rozwijany wspólnie przez TKMS i norweski Kongsberg. To centrum nerwowe okrętu, integrujące wszystkie sensory i uzbrojenie, a jednocześnie przygotowane do pełnej współpracy z niemiecką i norweską flotą.
Za świadomość sytuacyjną odpowiada sonar nawigacyjny SA9510S MkII oraz zestaw masztów elektrooptycznych OMS 150 i OMS 30, zapewniających obserwację i identyfikację celów bez wynurzania okrętu. Ich uzupełnieniem są echosondy EM2040 Mil i EA640, które zwiększają precyzję nawigacyjną i pozwalają bezpiecznie prowadzić działania na trudnych wodach.
Uzbrojenie okrętów podwodnych 212CD
Okręty otrzymają cztery wyrzutnie torped kalibru 533 mm, przystosowane do użycia nowoczesnych torped ciężkich DM2A4, będących standardem wśród państw NATO mających w służbie okręty TKMS.
Do samoobrony na krótkim dystansie przewidziano system IDAS, czyli rakietowy zestaw przeznaczony do zwalczania środków ZOP, dronów i śmigłowców operujących nad obszarem działań okrętu.
Najmocniejszy akcent ofensywny to możliwość użycia pocisków przeciwokrętowych NSM od Kongsberga – uzbrojenia, przed którym rosyjskie okręty mają szczególny respekt. NSM realnie utrudni im swobodne operowanie na północnym Atlantyku i w rejonach subarktycznych.
Jednostki będą także zdolne do współpracy z autonomicznymi pojazdami podwodnymi (UUV), co zwiększa ich możliwości w rozpoznaniu, działaniach specjalnych i monitorowaniu dna morskiego.
Wszystkie te elementy składają się na okręt przeznaczony do działań nie tylko na Bałtyku. 212CD powstaje z myślą o operowaniu na północnym Atlantyku i Morzu Norweskim, w środowisku arktycznym, gdzie kluczowe znaczenie mają duża autonomiczność oraz zdolność do długotrwałego pozostawania w rejonie działań.
Co tak naprawdę wyróżnia decyzję Norwegii
Decyzja Oslo nie jest efektem politycznego impulsu, lecz chłodnej kalkulacji operacyjnej. Norwegowie powiększają zamówienie na okręty, które już istnieją, pływają i mają potwierdzone osiągi w służbie sojuszniczych marynarek. Bez wizualizacji i opowieści o „rozwojowych możliwościach”. Po prostu biorą rozwiązanie, które działa.
212CD nie jest projektem, który dopiero miałby „dojrzewać” w trakcie programu. To rozwinięcie sprawdzonej rodziny okrętów podwodnych, budowanej na bazie doświadczeń typu 212A – jednej z najbardziej udanych konwencjonalnych platform w Europie. Konstrukcja została w pełni zweryfikowana na etapie projektu i wprowadzona do produkcji bez fazy eksperymentalnej. Pierwsze jednostki są już w trakcie budowy.
Dla Norwegii to kluczowe. Flota Północna FR działa tuż za rogiem, a Oslo odpowiada za bezpieczeństwo północnej flanki NATO. W tych warunkach okręt podwodny nie ma „rokować” – ma pracować od pierwszego dnia służby.
I tu pojawia się czytelny kontrast: Norwegia wzmacnia flotę rozwiązaniem sprawdzonym, podczas gdy w Polsce realna zdolność podwodna pozostaje odsunięta w czasie.
W czasie gdy jedni wybierają projekt „jakoś to będzie”, Norwegia wybiera pewność tu i teraz: okręt, który pływa i system, który przeszedł próby.
Mariusz Dasiewicz – wydawca Portalu Stoczniowego. Od ponad 10 lat zajmuje się tematyką Marynarki Wojennej RP oraz przemysłu stoczniowego. W swoich tekstach koncentruje się na programie Orka oraz zagadnieniach związanych z rozwojem bezpieczeństwa morskiego Polski, kładąc nacisk na transparentność procesów decyzyjnych i analizę opartą na faktach.
