US Navy znów w centrum ideologicznej debaty. Na początku czerwca sekretarz obrony Pete Hegseth nakazał usunięcie imienia USNS Harvey Milk z jednostki floty wsparcia logistycznego. Decyzja ta – podjęta w trakcie Miesiąca Dumy – unaocznia napięcia związane z obecnością poprawności politycznej w symbolice jednostek marynarki wojennej, niezależnie od barw ideowych stron sporu.

US Navy wycofuje nazwę okrętu Harvey Milk

Na początku czerwca br., a więc w trakcie Miesiąca Dumy – okresu, który w Stanach Zjednoczonych poświęcony jest upamiętnieniu historii i wkładu społeczności LGBT – sekretarz obrony USA Pete Hegseth polecił wycofanie imienia Harvey Milk z amerykańskiego okrętu wsparcia. Mowa o USNS Harvey Milk – jednostce wsparcia logistycznego (T-AO), należącej do amerykańskiego dowództwa logistycznego MSC (Military Sealift Command). Decyzja została opublikowana w formie pisemnego zarządzenia sekretariatu marynarki wojennej, do którego dostęp uzyskały redakcje CBS News i Military.com.

Gdy flota staje się polem sporu – polityka i symbole LGBT

Źródła związane z Pentagonem potwierdzają, że sekretarz marynarki wojennej John Phelan otrzymał bezpośredni nakaz zmiany nazwy jednostki w ramach szerszego programu „rekalibracji tożsamości floty”. Celem tej operacji ma być, jak zapisano w dokumencie, „przywrócenie kultury wojennej” zgodnej z priorytetami prezydenta Donalda Trumpa oraz obecnego kierownictwa Pentagonu.

Nie bez znaczenia jest fakt, że komunikat pojawił się w okresie symbolicznie ważnym dla amerykańskiej społeczności LGBT. Sygnalizuje to nie tylko polityczny charakter decyzji, ale również zmianę narracji wokół symboliki w Siłach Zbrojnych USA.

Kim był Harvey Milk i dlaczego jego imieniem nazwano okręt?

Patron Harvey Milk był jednym z pierwszych amerykańskich polityków, którzy otwarcie deklarowali orientację homoseksualną, ale również weteranem marynarki wojennej – służył w niej podczas wojny koreańskiej. W latach 70. zdobył mandat w radzie miejskiej San Francisco, stając się ikoną walki o prawa człowieka, aż do tragicznego zamachu w 1978 roku.

Nadanie jego imienia jednostce USNS Harvey Milk miało miejsce w 2016 roku, za administracji Baracka Obamy. Okręt należy do serii jednostek wsparcia typu John Lewis, budowanych z myślą o zadaniach logistycznych floty wojennej, nazwanej na cześć kongresmena i działacza ruchu na rzecz równouprawnienia Afroamerykanów. To właśnie w tym miejscu do głosu zaczęła dochodzić poprawność polityczna, redefiniując kryteria doboru patronów – nie według zasług wojskowych, lecz zgodności z narracją społeczną promowaną przez ówczesne elity polityczne.

Harvey Milk, choć był weteranem i odegrał znaczącą rolę społeczną jako polityk walczący o prawa mniejszości seksualnych, nie był zaangażowany w działania zbrojne, nie pełnił funkcji dowódczych ani nie odznaczył się w strukturach wojskowych w sposób charakterystyczny dla patronów dotychczasowych jednostek floty US Navy. Tym samym, decyzja o nadaniu jego imienia okrętowi nie była uhonorowaniem za wyjątkowe zasługi na rzecz państwa, lecz gestem o wyraźnym charakterze ideologicznym – co już wówczas wywołało kontrowersje, które obecnie ponownie zyskują na znaczeniu.

Od bohaterów wojen do ikon ruchów społecznych – co dziś oznacza nazwa okrętu?

Tradycyjnie, nazwy okrętów marynarki wojennej USA oddawały hołd postaciom historycznym, miejscowościom, bitwom lub wartościom istotnym dla amerykańskiej tożsamości. Od kilkunastu lat jednak obserwujemy przesunięcie tego mechanizmu – nazwy coraz częściej odzwierciedlają bieżące napięcia społeczne i ideologiczne.

W 2016 roku administracja Baracka Obamy rozpoczęła nowy trend, nadając nazwę USNS Harvey Milk jednostce wsparcia logistycznego (T-AO), na cześć działacza na rzecz praw osób LGBT, który w młodości służył w US Navy. W kolejnych latach flota wojenna wzbogaciła się o jednostki nazwane imionami ikon walki o prawa obywatelskie: Ruth Bader Ginsburg, Cesar Chavez, Medgar Evers, Dolores Huerta czy Thurgood Marshall.

Z punktu widzenia historyczno-symbolicznego – decyzje te stanowiły próbę „otwarcia” marynarki wojennej na nowe wymiary pamięci zbiorowej. Z punktu widzenia tradycyjnego etosu wojskowego – mogły być postrzegane jako nieproporcjonalne i nacechowane ideologicznie.

Rewizja symboliki floty wojennej jako element sporu o tożsamość sił zbrojnych

Nowa administracja prezydenta Donalda Trumpa, reprezentowana przez Pete’a Hegsetha i sekretarza marynarki wojennej Johna Phelana, zainicjowała przeciwny kurs. Hasło „reinstytucjonalizacji kultury wojennej” stało się pretekstem do rewizji nazw jednostek. Nie chodzi wyłącznie o USNS Harvey Milk. W dokumentach pojawia się też rekomendacja usunięcia takich nazw jak USNS Ruth Bader Ginsburg, USNS Harriet Tubman czy USNS Lucy Stone.

W ich opinii obecność poprawności politycznej w doborze nazw jednostek może zagrażać klarowności misji oraz jedności sił zbrojnych, zastępując etos wojenny symbolicznymi gestami o charakterze światopoglądowym. Dla nich symbole ideologiczne na okrętach wsparcia logistycznego, takich jak USNS Harvey Milk, mogą być postrzegane jako rozmycie jednoznacznej tożsamości wojskowej marynarki.

Gdzie kończy się integracja, a zaczyna poprawność polityczna?

Problem nie leży wyłącznie w wyborze konkretnych nazw. Istotne pytanie brzmi: czy siły zbrojne powinny służyć jako wehikuł afirmacji światopoglądowych narracji, niezależnie od tego, z której strony politycznego spektrum one pochodzą?

Obecność symboli kulturowych, takich jak tęczowe flagi czy imiona działaczy społecznych, może być postrzegana jako gest integracyjny, ale równie dobrze – jako element presji ideologicznej wobec struktur, które powinny pozostać neutralne. W świecie, w którym wojsko coraz częściej wykorzystywane jest do realizacji celów komunikacyjnych i kampanii wizerunkowych, trudno uniknąć zarzutów o instrumentalizację.

Marynarka wojenna a ideologia: gdzie leży granica?

Niezależnie od politycznych ocen, jedno pozostaje niezmienne: nazwa okrętu nie może przesłaniać jego funkcji i znaczenia operacyjnego. Flota wojenna musi być gotowa do działania w każdych warunkach – bez względu na to, czy jednostka nosi imię ikony walki o równość, czy bohatera wojennego.

Marynarka wojenna nie jest placem boju dla kulturowych antagonizmów. Jest narzędziem siły państwa. I to powinno pozostać jej najważniejszym wyróżnikiem.

Obecna sytuacja to zaledwie początek procesu, który nie powinien mieć miejsca w przestrzeni stricte wojskowej. W świecie zdominowanym przez spory światopoglądowe, gdzie granica pomiędzy tożsamością społeczną a presją ideologiczną zaciera się coraz bardziej, tylko jedno środowisko powinno pozostać konsekwentnie neutralne – wojsko.

Wprowadzanie do struktur sił zbrojnych elementów wyraźnie nacechowanych politycznie lub kulturowo prowadzi nieuchronnie do polaryzacji. A przecież właśnie w armii – bardziej niż gdziekolwiek indziej – nie liczy się to, kim ktoś jest, ale co potrafi i jaką wartość wnosi dla bezpieczeństwa kraju. 

Medialna pożywka i polaryzacja

Nie sposób pominąć faktu, że decyzja o zmianie nazwy USNS Harvey Milk stała się niemal natychmiast medialnym paliwem – zwłaszcza dla liberalnych i lewicowych ośrodków opinii. W relacjach pojawiły się określenia takie jak „wojna z pamięcią o równouprawnieniu” czy „atak na symbole różnorodności”, co – choć zrozumiałe z punktu widzenia emocji społecznych – jeszcze bardziej utrudnia merytoryczną debatę o tym, czym powinna być współczesna armia.

W efekcie, struktury sił zbrojnych – zamiast pełnić rolę stabilizatora i obszaru ponadpolitycznego – zostają wciągnięte w medialne pole bitwy, gdzie każda decyzja traktowana jest jako deklaracja światopoglądowa. To zaś prowadzi nie tylko do polaryzacji społecznej, ale także do erozji autorytetu instytucji, które z natury powinny pozostawać neutralne i skoncentrowane na realizacji zadań operacyjnych.

Dlatego aby uniknąć przyszłych napięć i instrumentalizacji wojska, najlepszą drogą może być prosty postulat: niech armia pozostanie poza zasięgiem ideologii. Każdej.

Autor: Mariusz Dasiewicz

• Indo-Pacyfik: USS Nimitz na wyspie Guam i zakończenie manewrów ZOP
• US Coast Guard potraja siły na południowo – zachodnich wodach USA
• Mk 15 Phalanx CIWS – ostatnia linia obrony okrętów US Navy
• Atomowy USS Iowa dołącza do floty US Navy