Czy atak USA na Iran jest nieuchronny?

Rosnące napięcia między Stanami Zjednoczonymi a Islamską Republiką Iranu wywołują kolejną falę spekulacji na temat możliwości konfliktu zbrojnego w tej części świata. Przemieszczenie amerykańskich bombowców na Diego Garcia oraz retoryka prezydenta Donalda Trumpa przyciągają uwagę mediów i opinii publicznej. Jednak w tle rośnie aktywność dyplomatyczna – zarówno ze strony Iranu, jak i Federacji Rosyjskiej – sugerując, że scenariusz pełnoskalowej wojny nie musi być nieuchronny.

Eskalacja i koncentracja sił: Diego Garcia w centrum uwagi

Jednym z najbardziej wymownych sygnałów potencjalnego przygotowania do ataku jest relokacja amerykańskich bombowców strategicznych – zarówno B-2 Spirit, jak i B-52 – na bazę wojskową na wyspie Diego Garcia. To wyjątkowo dogodna lokalizacja – odległa, trudna do zaatakowania i zapewniająca swobodę operacyjną nad całym Bliskim Wschodem.

Według analizy Federation of American Scientists, na Diego Garcia rozmieszczono około jednej trzeciej floty bombowców B-2, co oznacza największe tego rodzaju rozmieszczenie od wielu lat. Z kolei zdjęcia satelitarne opublikowane przez portal The War Zone potwierdzają obecność sześciu bombowców B-2 oraz sześciu tankowców KC-135 na tej wyspie. Obok nich pojawiły się także transportowce C-17 oraz samoloty rozpoznawcze P-8 Poseidon, tworząc kompleksowe zaplecze logistyczno-rozpoznawcze.

Obecność takiej liczby maszyn – o zdolnościach do przenoszenia bomb typu bunker buster GBU-57A/B MOP, przeznaczonych do niszczenia ufortyfikowanych struktur podziemnych – może świadczyć o zainteresowaniu amerykańskich planistów wojskowych kluczowymi elementami irańskiej infrastruktury jądrowej i wojskowej.

Retoryka Trumpa: presja czy zapowiedź?

Prezydent Donald Trump otwarcie groził Iranowi „bombardowaniem, jakiego świat jeszcze nie widział”, jeśli Teheran nie powróci do stołu negocjacyjnego. Choć takie wypowiedzi należy czytać w kontekście taktyki negocjacyjnej, ich eskalacyjny ton w połączeniu z realnymi działaniami militarnymi nadaje im dodatkowego ciężaru. Trzeba jednak zaznaczyć, że USA prowadzą swoją politykę wobec Iranu cyklicznie presji i resetów – przy zachowaniu ostrożności co do pełnoskalowej wojny, która mogłaby mieć fatalne skutki dla rynku energii i stabilności regionu.

Zdolności obronne Iranu – czy wojna byłaby szybka i jednostronna?

Przekonanie o „szybkim zwycięstwie” nad Iranem byłoby dziś strategiczną iluzją. Islamska Republika poczyniła istotne postępy technologiczne: nie tylko w zakresie rozwoju systemów przeciwlotniczych i środków walki elektronicznej, ale także w zakresie sił powietrznych – m.in. zakup wielozadaniowych samolotów bojowych Su-35 z Rosji, wyposażonych w zdolności wykrywania maszyn stealth.

Iran posiada też jedną z największych flot rakiet balistycznych w regionie, zdolnych do rażenia amerykańskich baz w Iraku, Syrii czy Arabii Saudyjskiej. Dodatkowo siły rakietowe Teheranu zapowiedziały gotowość do natychmiastowego odwetu.

Atak jako „opcja taktyczna” – a nie cel strategiczny?

Wbrew pozorom, koncentracja sił nie musi automatycznie oznaczać zamiaru rozpoczęcia działań wojennych. Może to być element klasycznej strategii odstraszania – pokaz siły mający na celu wymuszenie ustępstw dyplomatycznych. Samo użycie B-2, które są relatywnie przestarzałe wobec systemów OPL Rosji i Chin, wskazuje, że celem ich użycia może być Iran – przeciwnik niższego technologicznie kalibru. To jednak nie oznacza, że konflikt będzie łatwy do wygrania.

Nowa jakość w siłach zbrojnych Iranu – Su-35 i zdolności antystealth

Modernizacja irańskiego lotnictwa myśliwskiego – w szczególności pozyskanie 24 samolotów Su-35 – istotnie zmienia układ sił w regionie. Te maszyny, produkcji rosyjskiej, choć formalnie nie są samolotami stealth, dzięki zaawansowanym systemom optoelektronicznym oraz integracji z obroną przeciwlotniczą, zapewniają bardzo wysoką wartość bojową.

Według informacji przekazywanych przez irańską agencję Tasnim, powołującą się na posła Shahriara Heidariego, umowa z Rosją obejmuje również systemy obrony powietrznej, pociski i śmigłowce, które mają trafić do Iranu w niedalekiej przyszłości. Dostawy Su-35 zbiegają się w czasie z kontynuowaną produkcją tych samolotów dla rosyjskich sił powietrzno-kosmicznych – pierwsza tegoroczna partia została przekazana 28 marca 2025 roku, o czym poinformowała Zjednoczona Korporacja Lotnicza.

To oznacza, że mimo strat ponoszonych na Ukrainie, Rosja utrzymuje gotowość do wspierania Teheranu nowoczesnym uzbrojeniem – co tylko potwierdza, jak istotna jest dla Moskwy ta oś współpracy.

Cena wojny: gospodarka kontra geopolityka

W kontekście planów Donalda Trumpa dotyczących obniżenia cen paliw i stabilizacji amerykańskiej gospodarki – wojna z Iranem jawi się jako strzał w stopę. Każdy konflikt w rejonie Zatoki Perskiej natychmiast skutkuje wzrostem cen ropy naftowej i gazu ziemnego, co ma bezpośrednie przełożenie na inflację w USA i globalny rynek surowców.

Warto też przypomnieć, że Iran ma możliwość zablokowania Cieśniny Ormuz – przez którą przepływa blisko 1/5 światowej podaży ropy – co oznaczałoby szok energetyczny o zasięgu globalnym. To jeden z głównych powodów, dla których mimo agresywnej retoryki, decydenci amerykańscy zawsze balansują na granicy presji i pełnoskalowego konfliktu.

Balansowanie na krawędzi

Choć koncentracja sił USA i agresywna retoryka mogłyby sugerować przygotowania do ataku, wojna z Iranem to nie jest operacja typu „szybki efekt – niski koszt”. Modernizacja irańskich sił zbrojnych, w tym integracja platform takich jak Su-35 z systemami obrony powietrznej, czyni ten kraj trudnym przeciwnikiem dla każdego agresora – nawet takiego, jak Stany Zjednoczone.

Równocześnie, rozpoczęcie konfliktu z Iranem uderzyłoby w filary amerykańskiej i światowej gospodarki, którym prezydent Trump deklaratywnie chce służyć. Iran wielokrotnie zapowiadał, że w przypadku agresji zablokuje Cieśninę Ormuz – jeden z najważniejszych punktów strategicznych w globalnym handlu ropą naftową, przez który przepływa nawet 20% światowej podaży. Taka blokada wywołałaby szok energetyczny o zasięgu globalnym, destabilizując rynki i potęgując presję inflacyjną – nie tylko w USA.

Warto jednak podkreślić, że mimo militarnej presji, scenariusz pełnoskalowej wojny nie jest dziś dominującym wariantem. Federacja Rosyjska zadeklarowała gotowość do mediacji między Teheranem a Waszyngtonem, uznając atak na irańskie instalacje nuklearne za „nielegalny i destabilizujący”. Z kolei Iran – choć niechętny bezpośrednim rozmowom – sygnalizuje gotowość do kontaktów pośrednich, w odpowiedzi na komunikaty z Białego Domu.

Obecna sytuacja przypomina zatem bardziej klasyczne balansowanie na krawędzi, z wykorzystaniem presji wojskowej i gospodarczej jako instrumentów wpływu – niż zapowiedź otwartej wojny. Dopóki dyplomacja ma jeszcze przestrzeń manewru, a cena konfliktu pozostaje zbyt wysoka, realne wydaje się utrzymanie napięć w granicach kontrolowanej eskalacji. W takich warunkach dyplomacja – niezależnie od aktorów – pozostaje nie tylko narzędziem wpływu, ale i ostatnią barierą przed geopolitycznym kryzysem o globalnej skali.

Autor: Marek Sęk

• Irańskie statki szpiegowskie kontrolowane przez IRGC na Morzu Czerwonym
• Sankcje USA na irańską ropę – kluczowe narzędzie walki z terroryzmem
• Siły morskie Iranu demonstrują gotowość bojową w Zatoce Omańskiej
• Grenlandia – cofające się lodowce i geopolityczne konsekwencje