Koncert Niepodległości „Poland” na ORP Błyskawica

12 sierpnia 2020, w tygodniu Święta Wojska Polskiego i 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej, odbędzie się internetowa premiera Koncertu Niepodległości „Poland”, który realizowany jest na okręcie ORP Błyskawica, legendarnym polskim niszczycielu z okresu II Rzeczypospolitej i weteranie II wojnie światowej. Patronat honorowy nad przedsięwzięciem objął Minister Obrony Narodowej Mariusz Błaszczak.

Jest to polskojęzyczna edycja Polish Independence Concert, wydarzenia zaprezentowanego w Bazie Wielonarodowej Grupy Bojowej NATO w Adaži na Łotwie, podczas którego żołnierzom dziewięciu narodowości, artyści muzyką i słowem opowiedzieli historię Polaków walczących „Za Naszą i Waszą Wolność”.

Koncert Niepodległości to projekt powstały blisko 12 lat temu, którego twórcami są polsko-kanadyjska wokalistka i kompozytorka Ola Turkiewicz oraz Jacek ”Wiejski” Górski, scenarzysta i producent. Premiera wydarzenia miała miejsce w 2009 roku w Muzeum Powstania Warszawskiego. Obecny dorobek Koncertu Niepodległości to 33 edycje w Polsce i za granicą, 156 kompozycji i aranżacji oraz blisko 20 odrębnych scenariuszy. Projekt tworzy międzynarodowy zespół muzyków sesyjnych, w którego skład weszło przez lata 230 artystów z Polski, Kanady, Australii, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i Armenii. Występując pod nazwą Polish Independence Concert zespół realizuje wielojęzyczne edycje międzynarodowe: w Australii i w Kanadzie, na Litwie i na Łotwie.

Za Naszą i Waszą Wolność

Tematem narracji Koncertu Niepodległości „Poland” jest służba Polaków pod obcymi sztandarami oraz ich walka o wolność i niepodległość Polski a także innych narodów. W doborze repertuaru i narracji twórcy skupili się na niezwykłych dziejach polskiego rycerstwa i żołnierzy – od czasów wypraw krzyżowych Piastów Śląskich zaczynając, a na historii Lecha Zondka, Polaka w walczącego z Armią Radziecką w Afganistanie, kończąc. Symbolicznie, przestrzeń historyczną Koncertu Niepodległości wyznacza miecz Władysława III Warneńczyka odnaleziony w 1863 roku na pobojowisku pod Warną z jednej strony, z drugiej zaś naszywka „Poland” z naramienników żołnierzy polskich na zachodzie w czasie II wojny światowej. Obok Tadeusza Kościuszki i Kazimierza Pułaskiego – bohaterów Polski i Stanów Zjednoczonych, czy Henryka Dąbrowskiego – twórcy Legionów Polskich we Włoszech, Koncert Niepodległości upamiętnia dziesiątki bohaterów narodowych, o których nie uczy się na lekcjach historii. Jednym z nich jest Franciszek Gabryszewski (Francis Gabreski), któremu jako jednemu z nielicznych udało się poderwać samolot w powietrze w czasie japońskiego ataku na Pearl Harbour.

Zaskoczeniem dla wielu słuchaczy jest życiorys polonusa Mateusza Urbanowicza (Matt Urban), uznanego za najwaleczniejszego i najbardziej odznaczonego żołnierza armii amerykańskiej oraz Witolda Urbanowicza, lotnika legendarnych „Latających Tygrysów” operujących na froncie chińsko-japońskim. Kolejną niespodzianką będzie sylwetka Włodzimierza Mazurkiewicza jednego z pierwszych lotników wojskowych świata, walczącego na froncie bułgarsko-tureckim w 1912 roku, jednego ze współtwórców lotnictwa chińskiego. Ukazana zostanie też historia gorzka stanowiącą po dziś dzień temat tabu – to dramatyczne losy Polaków zmuszonych do służby w znienawidzonych mundurach, którzy nigdy nie wyrzekli się swojej Ojczyzny. Wielu z nich tworzyło później kadry nowotworzonych polskich formacji zbrojnych.

Koncert Niepodległości na legendarnym okręcie ORP Błyskawica

ORP Błyskawica, sprawując dziś funkcję okrętu-muzeum, wciąż pełni służbę wchodząc w skład 3. Flotylli Okrętów, największego związku taktycznego Marynarki Wojennej. Błyskawica to okręt legenda, najstarszy zachowany niszczyciel na świecie. Weszła do służby w 1937 roku jako jeden z czterech polskich kontrtorpedowców. W chwili zwodowania był jednym z najnowocześniejszych okrętów tej klasy na świecie. Niemalże w przeddzień wybuchu II wojny światowej, 30 sierpnia 1939 roku, w ramach planu Peking, trzy niszczyciele, ORP Błyskawica, Burza i Grom ewakuowane zostały z Bałtyku.

Śledzone przez niemieckie lotnictwo i marynarkę, szczęśliwie dotarły do Wielkiej Brytanii w dniu 1 września 1939 roku. Błyskawica wraz ze swą załogą przeszła szlak bojowy od pierwszego do ostatniego dnia II wojny światowej, operując na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym. Brała udział m.in. w kampanii norweskiej, podczas której pod Narwikiem, zatopiony został wraz załogą bliźniaczy niszczyciel ORP Grom. Błyskawica uczestniczyła w ewakuacji Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego z plaż Dunkierki, bitwie o Atlantyk oraz w desantach morskich w północnej Afryce i w Normandii, a także w bitwie niszczycieli pod Ushant.

Do dziś pamiętane są zasługi marynarzy Błyskawicy podczas bitwy stoczonej z Luftwaffe bombardującą brytyjskie miasta w ramach operacji Baedeker Blitz. Kiedy w nocy z 4 na 5 maja 1942 roku, blisko 160 niemieckich bombowców nadleciało nad miasto Cowes na wyspie White, niespodziewanie natknęły się na zmasowany ogień przeciwlotniczy, położony przez załogę Błyskawicy, stojącej w tutejszym porcie. Polski ogień p-lot. prowadzony był z taką intensywnością, że marynarze musieli schładzać lufy dział w obawie przed przegrzaniem, a z niedalekiego Portsmouth trzeba było sprowadzać dodatkową amunicję dla naszych marynarzy.

Potężna siła ognia, jaką dysponował polski niszczyciel, zmusiła Niemców do operowania na dużej wysokości, przez co bombardowanie nie odniosło zamierzonego skutku. Po odparciu ataku marynarze z Błyskawicy włączyli się w gaszenie pożarów w mieście. Mieszkańcy Cowes do dziś pamiętają o walecznych Polakach, sylwetka Błyskawicy obecna jest w symbolice miejskiej, a jeden z miejskich placów otrzymał imię dowódcy okrętu, komandora porucznika Wojciecha Franckiego.

Muzyka hybrydowa na Błyskawicy

W czasie wieloletniej pracy twórcy koncertu Niepodległości wypracowali swój własny styl nazywany muzyką hybrydową. Łączy on w spójną całość dawne pieśni z wieloma nurtami muzyki współczesnej, jak m.in. jazz, rock, muzyka klasyczna i elektroniczna, poezja śpiewana czy techno-house. Na repertuar programu „Poland” składają się współczesne aranżacje polskich hymnów, piosenek wojskowych i pieśni patriotycznych, w tym: Gaude Mater Polonia (1253), Idzie Żołnierz Borem Lasem (XIV w.), Wąwóz Somosierry (1905), Piechota (1917), Karpacka Brygada (1941), Od Kłajpedy do Szczecina (1941), hymn 307 dywizjonu myśliwskiego -Lwowskie Puchacze (1943), Czerwone maki (1944) oraz pieśni Jacka Kaczmarskiego: Nasza klasa (1983) i Źródło (1978).

Pieśniom historycznym towarzyszą kompozycje instrumentalne Tęsknota (2010), Nadir (2014) i Enigma (2014) oraz doskonale wpisujący się w tematykę edycji „Poland”, Mazurek Dąbrowskiego (1797). W specjalnej edycji Koncertu Niepodległości na ORP Błyskawica występują Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, kompozycje, aranżacje i śpiew) oraz Tomasz Bacajewski (śpiew), którym towarzyszy zespół Koncertu Niepodległości w składzie: Paweł Jabłoński (akordeon), Marcin Riege (instrumenty klawiszowe), Piotr Krzemiński (trąbka), Krzysztof Kowalewski (gitara), Marcin Ritter (bas), Karol Domański (perkusja), Siergiej Wowkotrub (I skrzypce), Mikołaj Kostka (II skrzypce), Malwina Kęsica (altówka), Kinga Chudzikowska – wiolonczela. Prozatorską narrację wydarzenia poprowadzi aktor Robert Czebotar. Scenariusz i reżyseria: Jacek „Wiejski” Górski.

Śpiewnik Niepodległości – siostrzany projekt Koncertu Niepodległości

W ramach ewaluacji Koncertu Niepodległości, w 2017 roku Fundacja Dziedzictwa Rzeczypospolitej stworzyła historyczno-edukacyjny portal Śpiewnik Niepodległości. Udostępnia on dorobek polskiej pieśni patriotycznej wraz z narzędziami do samodzielnej nauki ich wykonywania oraz przykładowymi interpretacjami Koncertu Niepodległości. Pieśni opatrzone są komentarzem literackim i historycznym, a portal jest przyjazny dla osób niepełnosprawnych.

Nowatorski projekt wysoko doceniła społeczność internetowa. Łącznie Śpiewnik zgromadził ponad 500 tys. indywidualnych użytkowników (głównie młodzież i animatorów kultury), którzy dokonali blisko 1,5 miliona odsłon. Portal udostępnia indywidualny generator, dzięki któremu każdy użytkownik może wykreować własny, spersonalizowany Śpiewnik Niepodległości, możliwy do pobrania w wersji do druku lub na dowolne urządzenie mobilnym.

Patronat Honorowy: Mariusz Błaszczak, Minister Obrony Narodowej

Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu Kultura w sieci.

Organizator: Fundacja Dziedzictwa Rzeczypospolitej,

Partnerzy Koncertu:

• 3 Flotylla Okrętów w Gdyni
• Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
• Portal Młoda Gdynia

Wsparcie:

• Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych
• Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Ministerstwa Obrony Narodowej

Patronat Medialny: Polskie Radio

Źródło: 3 Flotylla Okrętów