W związku z nasileniem rosyjskich ataków na ukraińską infrastrukturę i cele cywilne, rosną obawy dotyczące zablokowania umowy zbożowej, która pozwala statkom na eksport zboża z trzech ukraińskich portów. Porozumienie wynegocjowane przez ONZ z pomocą Turcji rozpoczęło się pod koniec lipca i trwa już 121 dni.
Podkreślając znaczenie utrzymania eksportu ukraińskiego zboża, urzędnicy ONZ rozpoczęli delikatne rozmowy w celu przedłużenia i ewentualnego rozszerzenia umowy eksportowej. 16 października, minister infrastruktury Ukrainy Oleksander Kubrakow spotkał się z ministrem obrony Turcji Hulusim Akarem we Wspólnym Centrum Koordynacyjnym w Stambule wraz z przedstawicielami ONZ. Negocjacje mają na celu realizację inicjatywy zbożowej i jej kontynuację po 22 listopada.
Od czasu, gdy pierwszy masowiec opuścił Ukrainę 1 sierpnia, w sumie 719 rejsów zostało rozliczonych po inspekcjach w Turcji. Z danych ONZ wynika, że do 18 października rozliczono 365 rejsów przychodzących do trzech ukraińskich portów, a 354 rejsy wychodzące zostały zakończone. Wyeksportowano ponad 7,8 mln ton zboża, na które składają się przede wszystkim kukurydza i pszenica. Wyeksportowano również mniejsze ilości produktów słonecznikowych, soi i jęczmienia.
ONZ powołało się na pilną potrzebę dostarczenia produktów do biedniejszych krajów i tych, którym grozi głód. Jednak z 354 rejsów wychodzących, tylko pięć wyczarterowanych statków wyszło z ukraińskich portów dla Światowego Programu Żywnościowego. Łącznie zakupiono 150 tys. ton pszenicy, które wysłano do Etiopii, Jemenu, Dżibuti, Afganistanu i Somalii.
Niewielki procent eksportu przeznaczonego na ten program jest jednym z zarzutów, jakie Rosja zgłasza, wobec tego przedsięwzięcia, twierdząc, że powiedziano jej, iż będzie to jedno z głównych zastosowań eksportu ukraińskiego zboża. W wywiadzie z ambasadorem Rosji przy ONZ w Genewie, Reuters donosi, że powiedziano mu, że Rosja wysłała list do ONZ, w którym wymienia swoje obawy i powtarza, że porozumienie musi również zezwolić na rosyjski eksport zboża i nawozów. Rosja kilkakrotnie groziła wycofaniem się z porozumienia, a teraz podaje, że jeśli jej obawy nie zostaną uwzględnione, może nie zgodzić się na przedłużenie eksportu.
Obawiając się, że program może zostać zawieszony, Ukraina podejmuje kroki w celu dalszego zwiększenia eksportu. 131 statków czeka na inspekcje i zgodę na wejście do ukraińskich portów. Ukraiński minister Kubrakow informuje, że podczas spotkania z tureckimi i ONZ-owskimi urzędnikami wyraził zaniepokojenie dotyczących opóźnień eksportu ukraińskiego zboża.
Strona ukraińska podkreśliła również znaczenie przyspieszenia procesu inspekcji statków przez Wspólne Centrum Koordynacyjne. Pozwoliłoby to na znaczne zwiększenie wielkości eksportu zboża do krajów Afryki, Azji i Europy oraz zapobiegnie tworzeniu się kolejek do inspekcji.
Podejmowane są również kroki w celu zwiększenia możliwości eksportu z wykorzystaniem innych tras, na wypadek, gdyby porty Morza Czarnego zostały ponownie zamknięte. Od początku konfliktu Ukraina wykorzystuje Dunaj do przemieszczania mniejszych ilości zboża.
Węgry poinformowały o inwestycjach rzędu prawie 100 mln dolarów w największy w Europie lądowy terminal kontenerowy, informując o zwiększeniu wysyłek ukraińskiego zboża do portów adriatyckich. Węgierski minister spraw zagranicznych Peter Szijjarto powiedział na konferencji prasowej, że ich terminal będzie mógł docelowo obsługiwać od 15 000 do 20 000 ton zboża miesięcznie.
Pomimo obecnych wyzwań, Ukraina informuje, że do tej pory w październiku udało się wyeksportować ponad 2 mln ton zboża. Ukraińskie Ministerstwo Infrastruktury podało, że wolumeny są prawie równe r/r i pozostaje nadzieja o osiągnięciu porozumienia i kontynuacji eksportu ukraińskich produktów rolnych.
Portal Stoczniowy to branżowy serwis informacyjny o przemyśle stoczniowym i marynarkach wojennych, a także innych tematach związanych z szeroko pojętym morzem.