USA uderzają w rosyjską „flotę cieni” – nowe surowe sankcje

Departament Skarbu USA ogłosił nałożenie nowych sankcji na rosyjską „flotę cieni”, obejmując restrykcjami rekordową liczbę 183 tankowców oraz dwóch rosyjskich ubezpieczycieli specjalizujących się w wątpliwych polisach P&I.

Lista objętych sankcjami obejmuje znaczna część floty Sovcomflot, a także udziały firm Fornax i Stream, dwóch podmiotów zarządzających statkami z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, które wspierają Sovcomflot. Pozostałe jednostki to statki o nieprzejrzystej strukturze własności, charakterystycznej dla „floty cieni”. Około 150 z tych statków prowadzi handel zagraniczny, a według TankerTrackers.com przewożą one około jednej trzeciej obecnego wolumenu eksportu ropy naftowej z Rosji.

Stany Zjednoczone podejmują stanowcze działania przeciwko kluczowemu źródłu dochodów Rosji, które wspiera jej brutalne działania wojenne na Ukrainie. Dzisiejsze sankcje są kontynuacją naszych wysiłków, które od początku konfliktu koncentrują się na ograniczaniu dochodów Kremla z sektora energetycznego.

Sekretarz skarbu Janet L. Yellen

Sankcjami objęto również Ingosstrakh Insurance i AlfaStrakhovanie Group, które zapewniały wątpliwe ubezpieczenia tankowcom spoza G7. Na liście znalazły się także Gazprom, rosyjski gigant gazowy, oraz Surgutnieftiegaz, prywatna firma naftowa. Dodatkowo sankcje dotknęły kilkunastu rosyjskich urzędników energetycznych, w tym kilku dyrektorów generalnych, a także sieć zagranicznych rosyjskich handlowców ropą naftową i 30 podmiotów działających w branży naftowej.

Departament Skarbu USA opublikował także następujące oświadczenie:

Historia obchodzenia sankcji 

„Flota cieni” powstała w celu wykorzystania luk w systemie limitu cenowego G7, mechanizmu sankcji wprowadzonego w 2022 roku. Limit ten pozwala właścicielom tankowców przewożących rosyjską ropę na dostęp do europejskiego rynku ubezpieczeniowego – który zapewnia 90% globalnej ochrony – pod warunkiem, że cena ropy nie przekracza 60 USD za baryłkę.

Początkowo łagodne egzekwowanie limitu cenowego umożliwiło niektórym zachodnim tankowcom kontynuację przewozu rosyjskiej ropy po cenach rynkowych. Po doniesieniach medialnych o powszechnych naruszeniach, egzekwowanie przepisów w USA i Wielkiej Brytanii zaostrzyło się w połowie 2023 roku.

W miarę utrudnień w dostępie rosyjskich producentów do tankowców z krajów G7, coraz większa część eksportu ropy zaczęła odbywać się za pośrednictwem „floty cieni” – grupy starych, anonimowych i słabo ubezpieczonych statków, często pod banderą państw o niskim poziomie egzekwowania przepisów. Bez ubezpieczenia z krajów G7, tankowce te działają poza zasięgiem limitu cenowego.

Obecnie rosyjska flota tankowców liczy setki jednostek i przewozi ponad 80% całej rosyjskiej ropy naftowej. Ze względu na wiek, problemy techniczne i brak wiarygodnego ubezpieczenia, zachodnie organy regulacyjne postrzegają ją jako rosnące zagrożenie dla bezpieczeństwa.

Sankcje na ropę? Rosja znów pokazuje, jak grać Zachodowi na nosie

Analitycy już w lipcu 2022 roku dostrzegli ryzyko obchodzenia przez Rosję limitu cenowego nałożonego przez kraje G7, na kilka miesięcy przed jego wprowadzeniem. Wprowadzone sankcje miały na celu zamknięcie tej luki i utrudnienie rosyjskim producentom transportu ropy naftowej, niezależnie od obowiązujących poziomów cen.

Jednakże, Rosja z powodzeniem poradziła sobie z zachodnimi sankcjami nałożonymi na ropę naftową. Pułap cenowy ustalony przez G7 na koniec 2022 r. już nie obowiązuje. Rosyjskim władzom pomogli sojusznicy z Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC), których wspólne działania wywindowały ceny ropy do niemal 100 dol. za baryłkę. 

Dodatkowo, Rosja na masową skalę omija sankcje nałożone na sektor naftowy. Ropę transportuje się tankowcami, których stan techniczny budzi poważne zastrzeżenia. Jednostki te mają czasem pół wieku i pływają z wyłączonymi transponderami. Zmienia się ich nazwy w trakcie jednego rejsu, a czasem, pomiędzy rejsami, są przemalowywane, by utrudnić ich identyfikację.

Pytanie brzmi, czy wprowadzane restrykcje rzeczywiście utrudnią funkcjonowanie rosyjskiego sektora energetycznego, czy tylko skłonią go do kolejnych kreatywnych manewrów w omijaniu międzynarodowych obostrzeń.

Autor: Marcin Szywała

• Rosyjska „flota cieni” wypierana przez okręty NATO na Morzu Śródziemnym
• Kolizja rosyjskiego tankowca Andromeda Star z „floty cieni”
• Rosyjska „flota cieni”: skuteczna odpowiedź na sankcje